تاندون‌ها طناب‌های محکمی از جنس بافت همبند هستند که عضلات را به استخوان متصل می‌کنند و نقش مهمی در حرکت بدن دارند. این ساختارهای حیاتی در برابر حرکات مکرر، فشار ناگهانی یا ضربه آسیب‌پذیر هستند. صدمات تاندون یکی از شایع‌ترین علل دردهای عضلانی-اسکلتی به‌ویژه در ورزشکاران، کارمندان پشت‌میزنشین و افراد مسن است.
تاندون چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
تاندون‌ها بافت‌هایی هستند که نیروی عضله را به استخوان منتقل کرده و باعث حرکت مفاصل می‌شوند. بدون وجود تاندون، انقباض عضله به حرکتی منجر نمی‌شد. این بافت‌ها بسیار قوی‌اند اما انعطاف‌پذیری کمی دارند، به همین دلیل در برابر کشیدگی یا فشار زیاد، مستعد آسیب هستند.
انواع صدمات تاندون
همه آسیب‌ها یکسان نیستند
| نوع آسیب | توضیح | ناحیه شایع |
|---|---|---|
| التهاب تاندون (تاندونیت) | ناشی از استفاده بیش‌ازحد یا حرکات تکراری | آرنج، شانه، زانو |
| پارگی جزئی تاندون | آسیب بخشی از رشته‌های تاندون | آشیل، شانه |
| پارگی کامل تاندون | جدا شدن کامل تاندون از محل اتصال | عضله دو سر بازو، تاندون پاتلا |
| تنوسینوویت | التهاب تاندون و غلاف اطراف آن | مچ دست، انگشتان |
| دژنراسیون تاندون (تاندینوپاتی) | فرسودگی مزمن به‌دلیل افزایش سن یا فشار مداوم | پاشنه پا، تاندون روتاتورکاف |
علت صدمات تاندون چیست؟
از سبک زندگی ناسالم تا ورزش غیر اصولی
- حرکات تکراری و استفاده بیش‌ازحد از مفصل
- بلند کردن اشیای سنگین به‌صورت ناگهانی
- گرم نکردن بدن قبل از ورزش
- آسیب‌های مستقیم (ضربه، تصادف)
- افزایش سن و کاهش انعطاف‌پذیری تاندون
- اختلالات متابولیکی مانند دیابت
- کفش نامناسب یا وضعیت بد بدن
علائم آسیب تاندون
بدن شما هشدار می‌دهد، گوش دهید
- درد در محل اتصال عضله به استخوان
- تورم یا گرمی موضعی
- کاهش دامنه حرکتی
- صدای تق‌تق یا گرفتگی هنگام حرکت
- ضعف عضلانی یا ناتوانی در انجام حرکات معمول
- در موارد پارگی کامل: دفورمیتی قابل مشاهده و عدم حرکت کامل مفصل
شایع‌ترین صدمات تاندونی در بدن
🔹 تاندونیت شانه (روتاتور کاف)
در ورزشکاران پرتابی یا افرادی که دست را زیاد بالا می‌برند (نقاش‌ها، معلم‌ها)
🔹 التهاب تاندون آشیل
در دوندگان یا کسانی که زیاد از پله استفاده می‌کنند؛ درد در پشت پاشنه
🔹 اپی‌کوندیلیت جانبی (آرنج تنیس‌باز)
درد در بخش خارجی آرنج، به‌دلیل استفاده مداوم از عضلات ساعد
🔹 التهاب تاندون پاتلا
در ورزشکاران پرش‌محور مانند بسکتبالیست‌ها؛ درد زیر کشکک زانو
تشخیص آسیب تاندون چگونه انجام می‌شود؟
جراح پلاستیک با معاینه دقیق، بررسی سابقه ورزشی یا کاری، و در صورت نیاز MRI یا سونوگرافی اقدام به تشخیص دقیق نوع و شدت آسیب می‌کند. در مواردی که پارگی کامل مشکوک است، تست‌های عملکردی مانند تست تامپسون یا تست افتادگی بازو انجام می‌شود.
درمان صدمات تاندون
از استراحت تا جراحی
درمان‌های غیرجراحی
- استراحت و پرهیز از حرکات محرک
- کمپرس سرد در ۴۸ ساعت اول
- مصرف داروهای ضدالتهاب
- بریس یا اسپلینت برای بی‌حرکت‌سازی موضع
- فیزیوتراپی شامل التراسوند، لیزر تراپی، تمرین‌درمانی
- تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) برای ترمیم تسریع‌یافته
درمان‌های جراحی
در صورتی‌که تاندون به‌طور کامل پاره شده باشد یا درمان‌های محافظه‌کارانه موفق نباشند، جراحی ترمیم تاندون توصیه می‌شود. عمل جراحی معمولاً به‌صورت بسته یا باز انجام می‌شود و پس از آن، دوره توانبخشی ضروری است.
بازتوانی و مراقبت پس از آسیب تاندون
نقش حیاتی فیزیوتراپی در برگشت عملکرد کامل
- تمرینات کششی و تقویتی با نظارت
- بازگشت تدریجی به فعالیت‌های روزمره
- اصلاح تکنیک‌های حرکتی (در ورزش یا شغل)
- مصرف مکمل‌های تقویتی در صورت نیاز (مانند ویتامین C، کلاژن، امگا۳)
- بازآموزی وضعیت بدنی صحیح برای پیشگیری از آسیب مجدد